Goede vraag! Maar ook een die me altijd weer een beetje van mijn stuk brengt. Want deze vraag wordt me gesteld door succesvolle consultants, leidinggevende, CEO’s. Mensen die allemaal goed in staat zijn om te reflecteren op hun eigen handelen en een behoorlijk portie intellectuele intelligentie bezitten! Maar uiteindelijk vastlopen en zelfs met een burn-out thuis komen te zitten. Blijkbaar is onze intellectuele intelligentie, ons hoofd, niet voldoende om onszelf in balans te houden. Zeker als de druk toeneemt.
De consequenties van niet kunnen voelen
De mensen die deze vraag stellen kunnen me stuk voor stuk prima uitleggen waar ze tegenaan lopen, wat ze moeilijk vinden en waarom. Maar als ik ze dan vraag wat dat met ze doet, wat er met ze gebeurt als ze me erover vertellen, valt het vaak stil. Ze voelen niet wat hun lichaam op dat moment duidelijk laat zien. Wat er verandert in hun gezicht, lichaamshouding en uitstraling. Wat er verandert in hoe ze zich voelen.
En dat heeft consequenties niet alleen voor onszelf maar ook voor onze werkresultaten. Het zorgt ervoor dat we minder goed in staat zijn om voor onszelf te zorgen. Te weten wat belangrijk is, waar we energie van krijgen, wanneer we grenzen aan moeten geven en welke keuzen we moeten maken. En dan lopen we vast.
Waarom is het zo lastig om te voelen?
Vanaf het moment dat we naar school gaan, leren we te denken. Op mijn schoolrapporten stonden cijfers voor alles wat te maken had met intellectuele kennis – lezen, rekenen, aardrijkskunde, etc. En dan ergens onderaan, in twee zinnen, nog iets over hoe ik was in de klas en omging met anderen. Waar we als kind aangewezen zijn op voelen, leren we, zodra we naar school gaan, te denken. En hoe hoger je opleiding, hoe meer academisch (theoretisch) geschoold je raakt. We verleren dus vaak om te voelen.
En in veel bedrijfsculturen wordt het belang van die intellectuele intelligentie alleen maar benadrukt. Er wordt gekeken naar cijfers, beloont op resultaten en iets met emoties doe je maar in je eigen tijd. Gelukkig is dat aan het veranderen want onderzoeken uit de neurowetenschappen laten steeds duidelijker zien dat juist die verbinding met ons zelf invloed heeft op onze effectiviteit en uiteindelijk de bedrijfsresultaten.
Van denken naar voelen
Hoe leer je dan om weer te voelen? In mijn boek Je hoofd te lijf beschrijf ik uitgebreid hoe je van je hoofd naar je lijf gaat. Hoe je je intellectuele, emotionele en fysieke intelligentie weer met elkaar in sync brengt en hoe je dat kunt toepassen in je werk en thuis. Het zorgt ervoor dat je effectiever wordt, makkelijker keuzes kunt maken en grenzen aan kunt geven.
De eerste stap terug naar het voelen is gebruik te maken van de unieke mogelijkheid die we als mens hebben. Namelijk het beïnvloeden van onze aandacht. Dat richten van je aandacht doe je de hele dag door al. Alleen vergeten we dus vaak om die aandacht naar ons eigen lijf te brengen, even op jezelf ‘in te tunen’. Het verplaatsen van je aandacht naar je lijf stelt je in staat bewust te worden van de informatie die je lijf voortdurend geeft. En het zorgt er uiteindelijk voor dat je ook invloed kunt hebben op hoe je je voelt.
Maar hoe doe je dat dan?
Het principe is heel eenvoudig. Word je maar eens bewust van de ruimte waar je nu bent. Richt je aandacht op iets wat daarin concreet aanwezig is. Bijvoorbeeld de klok, de lamp op je bureau of de bomen buiten. Hoe heb je dat gedaan? Waarschijnlijk door je blik erop te richten. Het geeft je informatie over dat voorwerp. Bijvoorbeeld de kleur, vorm, hardheid, of je het mooi vindt of niet. Als het goed is kun je je aandacht nu ook naar die voorwerpen brengen zonder er naar te kijken. Word je bewust hoe je dat doet.
Deze vaardigheid kun je ook gebruiken met betrekking tot je eigen lijf. Je kunt heel concreet voelen waar je lijf contact maakt met de stoel, de tafel, je toetsenbord. Maar je kunt je aandacht ook in je lijf laten zakken, naar je arm, je hart of je buik. Dit principe – het plaatsen van je aandacht in je lijf – wordt binnen de oosterse gevechtssporten gebruikt door je aandacht naar een specifiek plek in je onderbuik te brengen. Dat wordt centreren genoemd. Het verplaatsen van je aandacht naar je lijf zorgt ervoor dat je op een andere manier gaat waarnemen en meer kunt voelen in plaats van denken. Wil je daar meer lezen download dan het gratis e-book over centreren.
Wat kun voelen als je aandacht in je lijf zit?
Wat het makkelijker maakt om te voelen is je aandacht naar sensaties in je lijf te brengen. Observeer en benoem wat je op dit moment ervaart in:
Temperatuur
Welke delen voelen warmer of kouder? ‘Het slaat me koud om mijn hart’ is een mooie referentie naar een temperatuursensatie gekoppeld aan een emotie.
Spanning
Waar voelt je lijf gespannen of hard? Waar ontspannen of zacht? `Een knoop in je maag’ en `een brok in je keel’ zijn ook uitingen van spanning. Of `slappe knieën’ hebben of ‘wee worden in je buik’ voor een te weinig aan spanning.
Energie of aandacht
Welke delen voelen levendig en energiek? Welke delen voelen verdoofd? Veel mensen kunnen bijvoorbeeld hun benen niet voelen. `Met beide benen op de grond staan’ wordt dan lastig.
Beweging
Voel je ergens beweging, trillingen of tintelingen? Voel eens waar je lichaam uitzet en weer zacht wordt tijdens de in- en uitademing? Ook je ingewanden zijn voortdurend in beweging en kunnen sensaties veroorzaken.
Druk
Op welke delen van je lijf ervaar je druk van bijvoorbeeld kledingen of voorwerpen? Je kunt echter ook druk in je lichaam ervaren. Denk aan een opgeblazen buik of een volle blaas.
Pijn
Soms is die pijn direct gerelateerd aan iets wat fysiek gebeurt, bijvoorbeeld als je je stoot. Pijn kan echter ook ontstaan als gevolg van sterke emoties. Denk maar aan de pijn in je hart als je iemand moet missen.
Deze week kreeg ik een mail van een consultant waar ik mee gewerkt heb aan dit thema. Hij schreef: ‘Bijzonder om meer te kunnen voelen wat iets doet en meer in m’n lichaam te zijn. Dat maakt dat ik enkele invloedrijke besluiten heb durven nemen, zonder daarbij mijn rationele zekerheden nodig te hebben.’ Ook nieuwsgierig hoe jij meer kunt gaan voelen? Aarzel dan niet om vrijblijvend contact met me op te nemen!
Karin Karis helps people, teams and organizations in sync. She is bestselling author, leadership consultant and executive coach. Her approach: self-awareness starts with body-awareness.
Karin is expert in the field of embodiment and somatics. Learning with the body as the frontline. She believes that by changing the workplace we can change the world.
By changing how we act in the world, we change the connection with ourselves and others.