Net het eerste blok van de training The art of somatic coaching afgerond. Een training van het Strozzi Institute in Californië. Waar ik op dit moment ben om een groot deel van hun programma te volgen en me verder te verdiepen in somatics en embodiment. Twee termen die zich lastig laten vertalen in het Nederlands. Maar in dit blog wil ik graag uitleggen wat somatics inhoudt. En hoe werken via je lichaam een krachtige ingang is om te veranderen.
Somatics
Het woord somatics komt van het Griekse woord soma, dat ‘het levende organisme in zijn totaal’ betekent. Somatics is een manier van kijken naar de mens als geheel. Het gaat er vanuit dat je als mens niet uit afzonderlijke onderdelen bestaat maar dat body, mind en spirit een geheel vormen en we sociale wezens zijn. Een van de karakteristieken van somatics is dat het lichaam als ingang gebruikt wordt voor verandering. Wil je namelijk iets veranderen dan zal je in de praktijk dingen anders moeten gaan doen. En handelen vindt plaats in het lichaam.
Het doel van somatics is om ander gedrag te oefenen dat aansluit bij wat belangrijk is voor ons en dat gedrag ook onder druk vast te kunnen blijven houden. Het is een manier om meer en nieuwe keuzes te creëren in je leven. Door somatics kan je je centraal zenuwstelsel herprogrammeren.
Als mens heb je patronen ontwikkeld in je leven als antwoord op gebeurtenissen en ervaringen. Die patronen uiten zich in onze houding, manier van bewegen en reageren op situaties. In somatics wordt dit ‘shape’ genoemd. Als antwoord op je leven bouw je bepaalde spanningen op in je lichaam die zich uiten in je lichaamshouding en reacties.
Er zijn 4 algemene reactiepatronen, conditioned tendencies, die je kunt herkennen. In relatie met mensen en situaties kan je:
- Er naar toe bewegen (towards)
- Er vanaf bewegen (away)
- Er tegenin bewegen (against)
- Of dissociëren (dissociate)
Lichaamsbewustzijn opbouwen
De eerste stap in somatics is je bewust worden van je huidige houding, beweging en reactiepatronen. Je leert contact te maken met je lichaam. Dit doe je door verschillende oefeningen waarbij je ervaart wat de reactie van je lichaam is. En wat dat oproept in gevoel en emotie. Je wordt je bewust van de gewoonten die je opgebouwd hebt en die diep in je lichaam zijn geïntegreerd.
Ook ga je aan de slag met bewust te worden wat belangrijk voor je is. Je kan jezelf dan de vraag stellen of hetgeen je nu doet bijdraagt aan wie je wilt zijn. En wat er zou moeten veranderen om dat in het leven neer te gaan zetten.
Openen
Als je bewust begint te worden van hoe je jezelf nu neerzet en of dat past bij wat belangrijk voor je is, ga je werken aan het openen van je lichaam. Je werkt aan de spanning in je lichaam die je hebt opgebouwd als antwoord op wat je hebt meegemaakt. Dit gebeurt door specifieke fysieke oefeningen en lichaamswerk.
In deze fase ga je aan de slag met verandering van houding en beweging. Denk bijvoorbeeld aan het openen van je borstkas als je die uit bescherming gesloten hebt door iets in te zakken en je schouders naar voren te laten hangen.
Het is het begin van het transformeren van de ene ‘shape’ naar de andere. Dit is vaak een periode waarin je je kwetsbaar voelt en soms jezelf niet meer herkent. Omdat met het veranderen van je ‘shape’ ook je identiteit verandert.
Oefenen
Een nieuwe houding, manier van bewegen is niet iets dat er zo maar is. Het vraagt dat je dagelijks oefent in hoe jij wil reageren op de wereld om je heen. Daarvoor is het belangrijk om bewust bezig zijn met de intenties en acties die passen bij je commitment. Zelf doe ik dat door elke ochtend te mediteren en een jo-kata (een serie aikidobeweging met een stok) uit te voeren gekoppeld aan mijn commitment.
Het belang van oefenen is dat jouw nieuwe manieren van handelen op een diep niveau worden geïntegreerd. Zoal ik in het begin al schreef is het doel van somatics nieuwe handelingen ook onder druk uit te kunnen voeren. Als je onder druk komt te staan is het niet meer je rationele brein dat de beslissingen neemt. Dus je kan rationeel anders willen handelen maar onder druk neemt de amygdala het over en worden de patronen geactiveerd die in onze spieren zijn opgeslagen. Om nieuwe patronen te activeren moet je dus veel oefenen.
Wat levert het werken via je lichaam je op?
Ten eerste krijg je door contact te maken met je lichaam toegang tot een hele nieuwe wereld aan informatie. We hebben veel wijsheid die in ons lichaam opgeslagen ligt maar waarvan we niet meer weten hoe we die kunnen gebruiken. Die wordt beschikbaar als je leert hoe je je aandacht naar je lichaam kan brengen.
Ten tweede geeft het de mogelijkheid om wat jij belangrijk vindt vorm te geven en een betekenisvol leven te leven. Omdat onze acties en ons handelen in onze spieren zijn opgeslagen is je lichaam een makkelijke ingang om te veranderen. Inzichten en kennis alleen zorgen niet voor verandering. Pas als je iets op een andere manier gaat doen veranderen er dingen. Fysiek bewustzijn is daarmee een voorwaarde voor verandering. Somatics geeft je de mogelijkheid tot meer en nieuwe keuzes, het zorgt voor een andere verbinding en reactie op de mensen en situaties om je heen. Het geeft je de mogelijkheid controle te hebben over je eigen energie.
Karin Karis zet mensen duurzaam in beweging.
Haar insteek: van je hoofd naar je lijf!
Karin is expert op het gebied van embodied leadership. Leren waarbij je lijf de essentie is. Zij gelooft dat leiderschap ontstaat door bewust en actief richting te geven en verantwoordelijkheid te nemen voor de keuzes die jij in je leven maakt.
Door onze houding en manier van bewegen te veranderen,
veranderen we de omgang met onszelf en de mensen om ons heen.
Hoi Karin, erg interessant om te lezen. Je schrijft: ‘Omdat onze acties en ons handelen in onze spieren is opgeslagen is je lichaam een makkelijke ingang om te veranderen. Inzichten en kennis alleen zorgen niet voor verandering. Pas als je iets op een andere manier gaat doen veranderen er dingen.’
Voor sommige mensen, die erg sterk vanuit hun hoofd leven, is het lichaam (voelen) juist geen makkelijke ingang om te veranderen. Zij willen altijd dingen begrijpen (denken). Hoe zie je het veranderproces via Somatics dan? Of is het dan simpelweg een langer proces, eerst weer leren contact maken met je lichaam, voelen?
Als laatste wil ik graag weten of en hoe je de kennis uit deze trainingen gaat toepassen in je eigen werkwijze. Ik weet dat je het al toepast maar een specifieke Somatics training of misschien wel individuele processen begeleiden lijkt me een toegevoegde waarde in Nederland. Maar daar heb jij beter zicht op. In hoeverre ga je hetgeen je nu weer bijleert in je aanbod toepassen, uitbreiden?
Ik wens je nog een hele mooie leerzame tijd toe in Californië (en niet te vergeten ook heel veel plezier) en ben nu al erg benieuwd naar je lezing!
Hoi Sanne, mooie vragen!
Je vraagt hoe het proces werkt als je sterk vanuit je hoofd leeft, denken en begrijpen je eerste ‘default’ is. Gezien vanuit de insteek van somatics betekent het, zoals je zelf al aangeeft, dat je eerst weer contact met je lichaam maakt. Leren voelen en herkennen wat daar allemaal gebeurt. Leven vanuit je hoofd is vaak een (vaak heel nuttige) strategie om jezelf te verdoven. Je van gevoelens, sensaties of emoties af te sluiten die onprettig zijn. Eens was dat van levensbelang om in de behoefte aan veiligheid, verbinding en eigenwaarde te voorzien. Later kan deze strategie er voor zorgen dat het je belemmert om de dingen te doen, toe te laten die belangrijk voor je zijn. Door contact te maken met je lichaam ontstaat er mogelijkheid tot opening en beweging waardoor het mogelijk wordt op zoek te gaan naar levendigheid en openheid in jezelf. Voor echte hoofdmensen zal dit inderdaad zoals je zegt een wat langer proces zijn. Maar tijdens de afgelopen weken heb ik weer ervaren en gezien wat er gebeurt als hoofdmensen daar terecht komen. Geen pijnloos proces maar prachtig om te zien hoe ‘aliveness’ mensen transformeert. De insteek van somatics wordt veel toegepast in het werken met trauma en werkt erg krachtig.
En ten aanzien van je vraag over hoe ik het ga toepassen. Mijn aanpak is al voor een groot deel gericht op het werken vanuit somatics. Tot nu toe heb ik het niet zo genoemd. Wat ik hier leer is een verdieping van mijn kennis en kunde tot nu toe. Het is inspirerend om te werken met Richard Strozzi Heckler en Staci Haines en hun jarenlange ervaring in mijn rugzak mee terug te nemen. Hun werk heeft veel structuur ten aanzien van opbouw en semantics en daar ga ik zeker gebruik van maken in mijn aanbod. Daarnaast hebben zij een interessante benadering van bodywork die voor mij nieuw is. Het bodywerk is een mooie toevoeging in het werk dat ik al doe. Ik wil met dit werk impact gaan hebben in organisaties door meer menselijkheid en verbinding te creëren op het werk. Waardoor werk een plek kan worden waar je energie opdoet, uitgedaagd wordt en kan groeien waardoor je happy naar huis kan gaan aan het eind van de dag. Dat zal i n teamwerk zijn maar zeker ook individueel. Daarnaast ben ik veel bezig in het onderwijs en vind dat een hele mooie doelgroep. Omdat als we daar naast hoofd ook lichaam kunnen integreren we een andere maatschappij kunnen creëren. Hoor graag waar jij aan denkt als je aan dit werkt denkt en welke mogelijkheden jij ziet. Dank je wel voor je vragen!!
Karin, dank voor je uitvoerige en verhelderende antwoorden. En je tijd. 🙂 Mooi, om die transformaties zelf te zien en te ervaren. Het kan voor sommige mensen die sterk vanuit hun hoofd leven al heel zinvol zijn om te lezen hoe helder en treffend jij het hier beschrijft. Die termen (die jij in je aanbod niet specifiek noemt) zijn voor mij overigens wel triggers. Het wekt bij mij meer interesse op dan ‘lichaamswerk, verbinding hoofd en lichaam” en dat soort veelgebruikte, algemenere termen. Ik weet zelf dat wat jij biedt verder gaat.
Ik denk bij jouw werk ook erg aan traumaverwerking. Het lichaam houdt zoveel vast (herinnert zich) en de strategieën van vroeger belemmert veel mensen om, nu het niet langer nodig is voluit te kunnen leven. Ik zie daar zoveel toegevoegde waarde in. Ook passend bij jouw missie om bij te dragen aan een andere maatschappij: mensen helpen zichzelf te helen.
Ik ken je werkwijze persoonlijk en de manier waarop jij werkt; vanuit jezelf, authentiek en met een mooie mix van kennisoverdracht en zelf direct laten ervaren door praktische oefeningen. Dat zou zo’n effectieve bijdrage kunnen zijn, als onderdeel, aan mensen die in zo’n proces zitten en op zoek zijn naar heling. Ik denk dan specifiek aan mensen die ervaringen hebben met sexueel misbruik en sexueel geweld. Bij terugkeer maar een keer live verder sparren.
Verheug me nu nóg meer op je lezing!
Tot die tijd interessant en leuk om je blogs en foto’s te volgen.
Leuk Sanne, kijk er naar uit om samen met je te sparren 🙂
En mijn doel is om je tijdens de lezing te laten ervaren hoe je van je hoofd naar je lijf gaat en wat dat verandert 🙂
“Meer menselijkheid en verbinding te creëren op het werk”. Wat een mooi doel. Dat is ook precies waar mijn behoefte ligt en waar het me te vaak aan ontbreekt. Te druk, te moe, te ongeduldig… allerlei oorzaken voor mij om niet echt contact te maken. En dan werkt het voor mij niet. Ik wil werken vanuit verbinding met de ander. Ik ga komende week oefenen: focussen op verbinding met anderen i.p.v. (hun/mijn) prestatie of resultaat.
Ha Andrea, mooi doel voor de komende week (en de weken daarna…). Wat je daarbij misschien kan helpen is om veel aandacht te besteden aan je ‘width’, je breedtelijn. De extensie naar links en rechts gaat over je verbinding met anderen. Door bewust te openen op deze lijn (je borstkas zijwaarts verbreden tijdens inademing, je bewust worden van de ruimte voorbij de grenzen van je lichaam) sta je meer open voor contact en luisteren. In de komende blogs lees je daar meer over. Ik zal je dan wat meer vertellen over welke dimensie er zijn om je aandacht op te richten en hoe die werken. Ook zal ik iets delen over 3 aandachtsgebieden waarin we kunnen zijn en het leven kunnen beleven.